Impact uitspraak over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) voor de TenneT-projecten

Afgelopen week zijn er vanuit de omgeving van de projecten Net op zee Hollandse Kust (noord), (west Alpha) en (west Beta) vragen gesteld over het PAS. Wat is het precies? En welke impact heeft de uitspraak over het PAS mogelijk op de projecten van TenneT? Reden om de antwoorden bij de vragen kort uiteen te zetten.

Achtergrond

De Nederlandse overheid startte het Programma Aanpak Stikstof (PAS) in 2015 om maatregelen te nemen om de uitstoot van stikstof terug te dringen en de natuur robuuster te maken. Tegelijkertijd was het een manier om vergunningen te verlenen voor projecten die stikstofemissies veroorzaken in de buurt van natuurgebieden.

Maar op 29 mei 2019 heeft de Raad van State geoordeeld dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) niet als basis voor toestemming voor activiteiten mag worden gebruikt. Volgens de Raad van State staat niet vast dat het PAS doet wat het zou moeten doen: er worden vergunningen verleend waarbij een voorschot op de toekomst wordt genomen. Een voorschot, omdat toekomstige daling van de stikstofdepositie niet zeker is en de werking van de te treffen natuurmaatregelen niet zeker (genoeg) zijn. Daarmee is het PAS in strijd met de Europese Habitatrichtlijn. De Raad van State volgt daarmee de lijn die de Europese rechter eind 2018 al had ingezet.

Impact van de uitspraak

Concreet betekent dit dat het PAS niet langer mag worden gebruikt als basis voor natuurvergunningverlening. Een uitspraak die mogelijke consequenties heeft voor projecten en activiteiten op het terrein van onder meer infrastructuur. Het kabinet buigt zich nu over een nieuw systeem. Hiervoor is een commissie samengesteld om een advies op te stellen. De kabinetsreactie op het eerste uitgebrachte advies met daarin waarschijnlijk beleidsmaatregelen volgt naar verwachting op redelijk korte termijn.

De investeringen in nieuwe elektriciteitsinfrastructuur op zee en op land zijn essentieel voor het waarborgen van de leveringszekerheid in Nederland. Daarnaast leveren de investeringen een grote bijdrage aan het bereiken van de klimaatdoelstellingen en de reductie van stikstofdepositie. Maar daarvoor moeten de projecten wel eerst worden gerealiseerd. Daarbij is sprake van tijdelijke, beperkte stikstofdepositie (net zoals bij alle bouwprojecten). Het kabinet heeft aangegeven prioritering te willen toepassen (althans daarop in te zetten) aan projecten die na realisatie uiteindelijk een gunstig effect hebben op de stikstofdepositie.

De uitspraak van de Raad van State heeft net als voor vele andere projecten ook gevolgen voor de TenneT-projecten Net op zee Hollandse Kust (noord), (west Alpha) en (west Beta). De stikstofdepositie als gevolg van deze projecten is tijdelijk en zeer beperkt: het gaat om stikstofemissies verbonden aan de aanlegactiviteiten en onderhoudsactiviteiten als gevolg van het gebruik van transportmiddelen en materieel. Voor werkzaamheden op zee komt daar het scheepverkeer bij.

Omdat het PAS onverbindend is verklaard zijn er voor ieder project op dit moment individuele ecologische beoordelingen nodig. Het project Hollandse Kust (noord) en (west Alpha) (de aansluiting van de eerste twee windparken op hoogspanningstation Beverwijk) zit al ver in de besluitvormingsprocedure (en maakte gebruik van het PAS). Er vindt nu door TenneT in samenwerking met een ecoloog een nieuwe beoordeling van de effecten van de tijdelijke stikstofdepositie plaats. Hieruit zal blijken of er (aanvullende) maatregelen nodig zijn.

Voor Hollandse Kust (west Beta) (de aansluiting van het derde windpark op hoogspanningstation Beverwijk) geldt dat er afzonderlijk ecologisch onderzoek uitgevoerd moet worden. Voor deze beoordeling is binnen de huidige planning nog voldoende tijd.

Verder volgt TenneT natuurlijk de ontwikkelingen vanuit de Commissie Remkes en het Kabinet op de voet.