‘Met deze vishotels kunnen we samen belangrijke ecologische puzzelstukjes boven water halen’

Aan het platform voor Hollandse Kust (noord) is een interessant onderzoek verbonden. Letterlijk. Want aan het onderstel van het stopcontact op zee zijn twee zogenoemde ‘vishotels’ bevestigd. De bedoeling is dat deze stalen kooien meer inzicht gaan geven in de mogelijkheden van wind op zee om de natuurlijke omgeving te versterken. Ecologisch adviseur Annemiek Hermans neemt ons mee naar de kansen die mogelijk op enkele meters diepte onder de golven liggen.

Crèche
“Een vishotel is eigenlijk een vis-crèche”, zo laat Annemiek weten. Als mariene ecoloog is zij verbonden aan Witteveen+Bos. Dit advies- en ingenieursbureau levert diensten op het gebied van water, infrastructuur, milieu en bouw. “Deze hotels, die al succesvol worden toegepast in havens, zijn namelijk bedoeld voor jonge opgroeiende vis. Zij gebruiken de constructies om te schuilen en veilig te eten zonder gegeten te worden. Normaal gesproken wordt die rol door natuurlijke riffen vervuld.”

Soortenrijkdom
Ooit was een vijfde van de Noordzeebodem bedekt met natuurlijke riffen, zoals oesterbanken. “Maar door destructieve vismethoden en ziektes zijn nagenoeg alle natuurlijke riffen in de Noordzee  verdwenen. “Daarmee is de biodiversiteit – de soortenrijkdom – van ons grootste natuurgebied enorm afgenomen. Op veel plekken waar vroeger soortenrijke riffen lagen is de zeebodem een kale zandvlakte geworden.”

Kunstmatig rif
Bij de vishotels voor Hollandse Kust (noord) gaat het om een platte rechthoekige doos, die als een open constructie van een halve meter hoog, een meter breed en anderhalve meter lang is uitgevoerd. Annemiek: “In deze doos zitten kleinere kooien die deels gevuld zijn met schelpmateriaal. Planten en schelpdieren hechten zich makkelijk aan die structuur. Daarmee voorziet het vishotel als kunstmatig rif ook in een bron van voedsel voor het zeeleven.”

Pilotproject
Voor de pilot in samenwerking met TenneT zijn twee kooien bevestigd aan de jacket. Annemiek: “Dat is niet veel, normaal gesproken zou je er met gemak een stuk of negen kunnen plaatsen, maar met deze vishotels wordt eerst bekeken hoe deze constructies zich technisch gedragen op volle zee. Met die resultaten kun je over een tijdje vaststellen of opschaling mogelijk is om meer natuurbaten te behalen.”

‘Door het DNA in watermonsters af te lezen, weet je vrij snel welke gasten hebben ingecheckt’

Inchecken
In de komende jaren gaan onderzoekers volgen of de verscheidenheid aan levensvormen rond de vishotels toeneemt. “Dat kunnen ze bijvoorbeeld vaststellen op basis DNA-sporen. Vissen verliezen schubben en cellen en ook de ontlasting komt in het water terecht. Door het DNA in watermonsters af te lezen, weet je vrij snel welke gasten hebben ingecheckt.”

Weerbaar maken
Door dit onderzoek regelmatig te herhalen, breng je volgens Annemiek vrij exact in kaart wat er precies met die biodiversiteit gebeurt. “Overheden, beleidsmakers en bedrijven in de offshore industrie kunnen deze informatie gebruiken om te bepalen welke maatregelen het meest succesvol zijn. Zo kunnen we met elkaar het ecosysteem ondersteunen en de biodiversiteit vergroten. Daarmee maken we het systeem weerbaarder tegen nieuwe bedreigingen zoals klimaatverandering.”

Een zee met potentie
Volgens Annemiek is de Noordzee als ‘domein’ voor dit onderzoek bijzonder interessant. “Het is een zee met potentie, waarin enorm veel gebeurt en veel functies gecombineerd worden. Door zijn dimensies is het ook een zee die vrij snel reageert. Dus als het beleid verandert, dan zie je al binnen enkele jaren de effecten daarvan. Daar komt bij dat we een schat aan data hebben over een vrij lange periode. Over de zee en wat daarin leeft.”

Drive
Voor een gezonde zee is in Nederland naast geld ook maatschappelijk draagvlak beschikbaar. Annemiek: “Gelukkig hebben we een grote drive om de natuur waar mogelijk te herstellen en in stand te houden. Maar los van het geld heb je ook gewoon partijen nodig die actief met deze materie aan de slag willen gaan. Uit onze samenwerking weet ik dat TenneT vooral ook een groene netbeheerder wil zijn, die zich inzet om de energietransitie zo goed mogelijk te faciliteren.”

‘Als grote aanbestedende partij kan TenneT de industrie meetrekken in het vergroenen van de energiemarkt’

Groene prikkel
“Het mooie is dat TenneT als één van de grote aanjagers van de energietransitie hoge eisen stelt. Voor het eigen werk, maar ook voor dat van aannemers en leveranciers. Als grote aanbestedende partij kan TenneT de industrie meetrekken in het vergroenen van de energiemarkt. TenneT kan die rol pakken, omdat het bedrijf geen winstoogmerk heeft. Veel aannemers hebben dat wel en daarom is zo’n groene prikkel meer dan welkom om verandering op gang te brengen.”

Verbinden
Door de verschillende werelden van energie, wetenschap, politiek en natuurbescherming bij elkaar te brengen ontstaan volgens Annemiek fantastische kansen. “Samen kunnen we belangrijke puzzelstukjes voor groene energie vanaf zee ophalen. Een mooi voorbeeld van het gegeven dat  innovatie vaak meer te maken heeft met verbinden dan met uitvinden.”