Grond- en bodemonderzoek op land uitgelegd

Voor het ontwerp en de aanleg van een ondergrondse kabelverbinding is het nodig veel te weten over de grondkwaliteit en bodemgesteldheid van het gebied waar de kabels doorheen komen te lopen. Hiermee is grond- en bodemonderzoek een belangrijk onderdeel van aanlegprojecten waarbij nieuwe kabelverbindingen worden gerealiseerd, zoals Net op zee IJmuiden Ver Alpha. 

Voor het project Net op zee IJmuiden Ver Alpha worden de grondonderzoeken namens TenneT uitgevoerd door Antea Group. Hoe grondonderzoek in zijn werk gaat en wat er precies wordt onderzocht legt Sergei Schennink, Projectleider Kabel bij TenneT, in dit artikel uit aan de hand van enkele veel gestelde vragen.

Waarom is grond- en bodemonderzoek eigenlijk nodig?

“Een ondergrondse kabelverbinding wordt aangelegd door middel van open ontgravingen en boringen. Grond- en bodemonderzoek is nodig om de juiste keuzes te kunnen maken bij het ontwerp van de kabel en de uitvoering van een boring, maar ook om te voldoen aan de vergunningseisen, zoals bijvoorbeeld bij het kruisen van provinciale wegen, spoorwegen of waterkeringen. Daarnaast is grond- en bodemonderzoek van belang om de juiste maatregelen te kunnen nemen voor de open ontgraving en voor bijvoorbeeld het aanleggen van tijdelijke bouwwegen en werkterreinen.”

Tot welke diepte laat TenneT de grond onderzoeken?

“We voeren grond- en bodemonderzoek uit om informatie te verkrijgen over de samenstelling, de opbouw en de kwaliteit van de verschillende grondlagen waarin de kabel wordt aangelegd. Wanneer we de kabel aanleggen met open ontgravingen, dan is vooral de eerste twee meter diepte van de grond van groot belang, aangezien de kabel in deze grondlaag komt te liggen. Bij de kruisingen met horizontaal gestuurde boringen is het bovendien van belang om de diepe bodemopbouw vast te stellen. Dit in het kader van de technische uitvoerbaarheid van de boring en om het juiste tracé te kunnen ontwerpen. Hierbij worden diepere grondmonsters genomen, vaak tot wel 30 tot 40 meter diep. Ook sonderingen gaan tot deze diepte. Daarover straks meer.”

Wat onderzoekt TenneT precies?

“We onderzoeken de grondlaag tot twee meter diepte allereerst op eigenschappen die zowel voor de grondeigenaren als voor de grondgebruikers van belang zijn. Denk daarbij aan type grond, organische stof en gronddeeltjes die kleiner zijn dan 2 µm. Deze kleine deeltjes noemen we lutum. We onderzoeken deze laag ook om de draagkracht te kunnen bepalen, om vast te kunnen stellen of er bemalen moet worden om de grond droog te maken voor het aanleggen van de kabel en om het type kabel te kunnen berekenen. De grondmonsters van de diepere grondlagen worden in een laboratorium geanalyseerd op meerdere aspecten, zoals de dichtheid van de vochtige en van de droge grond. Bij de sonderingen meten we de weerstand van de grond. Deze informatie gebruiken we voor het ontwerp van de kabelverbinding en voor de boringen.” 

Dat klinkt vrij technisch allemaal… zijn er nog andere redenen om grondonderzoek te doen?

“Jazeker. Voor bijvoorbeeld onze archeologen is grondonderzoek van belang om te kunnen beoordelen of er nog archeologische resten in de grond aanwezig zijn die verstoord kunnen worden tijdens de aanleg van de kabelverbinding. Zo af en toe gebeurt het dat de archeologen een bijzondere vondst doen, zoals steenresten van eeuwenoude dorpjes.”

Hoe gaat grondonderzoek in zijn werk?

“Het ondiepe onderzoek wordt handmatig uitgevoerd onder begeleiding van een explosievendeskundige. Deze deskundige houdt een oogje in het zeil voor wat betreft niet gesprongen explosieven in de te onderzoeken grond. Bij dit ondiepe onderzoek voeren we grondboringen uit tot de gewenste diepte van ongeveer twee meter. We beoordelen de grond en stellen vast wat de eigenschappen van de grondlagen zijn. Ook nemen we grondmonsters die naar het laboratorium gaan. Daar kijken de laboranten wat voor grond het precies is, wat de eigenschappen van de grond zijn en of er verontreinigingen aanwezig zijn. Ook plaatsen we tijdens het grondonderzoek peilbuizen, waarmee de grondwaterstand wordt gemeten. Van het grondwater nemen we bovendien monsters om de grondwaterkwaliteit te bepalen.”

Het diepe onderzoek wordt uitgevoerd middels een sonderingswagen en een mechanische booropstelling, eveneens onder begeleiding van een explosievendeskundige. Sergei vervolgt: "Deze onderzoeken worden veelal uitgevoerd op de locaties waar horizontaal gestuurde boringen worden verwacht. De sonderingswagen drukt een sondeerconus de grond in. Deze conus gaat 30 tot 40 meter diep en meet de weerstand. De mechanische boring tot slot wordt ook uitgevoerd tot een diepte van 30 tot 40 meter. Hiermee bepalen we onder meer de bodemopbouw van de diepe grondlagen, waarbij van elke meter grondmonsters worden genomen. Deze worden onderzocht in het laboratorium."

Komt de kabelverbinding straks dan ook op 30 tot 40 meter diepte te liggen?

Dat het diepe onderzoek tot 30 tot 40 meter diepte gaat, betekent niet dat de kabelverbinding op die diepte komt te liggen, aldus Sergei. "De uiteindelijke diepte is afhankelijk van diverse aspecten, zoals vergunningseisen van het bevoegde gezag, maar ook van de verschillende grondlagen van de bodem. Vanuit vergunningsoogpunt geldt bijvoorbeeld een minimale eis van 16 meter onder het maaiveld. Vanuit technisch oogpunt wordt vervolgens gekeken welke grondlagen voor het uitvoeren van de horizontaal gestuurde boring gewenst zijn en welke lagen gewenst zijn voor de thermische afvloeiing van de warmte van de hoogspanningskabel. Door vooraf de grondonderzoeken diep uit te voeren is er in de verdere detaillering meer ruimte om tot een goed ontwerp te komen. Het voorkomt ook dat we op een later moment terug moeten komen voor een tweede, dieper grondonderzoek."

Welke voorzorgsmaatregelen treft TenneT om schade aan de te onderzoeken gronden en natuur te voorkomen?

“Het ondiepe en handmatige grondonderzoek voeren we vrijwel altijd te voet uit, waardoor er geen nadelige effecten zijn. Wanneer we machines inzetten voor het diepere onderzoekswerk gebruiken we altijd machines op rupsbanden, zodat de druk van de machine gelijkmatig wordt verdeeld over het grondoppervlak en spoorvorming zoveel als mogelijk wordt voorkomen. Ook hebben we de mogelijkheid om met rijplaten te werken, die de druk nog verder verdelen en schade beperken. En in het broedseizoen proberen we broedende vogels niet te verstoren, door onze onderzoekspunten een paar meters te verplaatsen als we een nest tegenkomen.”

En zijn er nog andere voorzorgsmaatregelen?

"Standaard zorgen we ervoor dat de meeste grond van de auto en de rupsen is verwijderd, voordat we een perceel betreden. Dit is een basismaatregel die we altijd uitvoeren. Als er een landbouwkundige besmetting of ziekte bekend is, dan maken we voordat we een terrein betreden de gehele auto en de rupsen schoon van grond en ontsmetten deze. Als we daarna naar een ander perceel met akkerbouwgrond gaan, dan wordt opnieuw alles schoongemaakt en ontsmet."

Hoeveel tijd neemt het onderzoek in beslag?

Serge legt uit dat dit afhankelijk is van het type onderzoek: "Een sondering tot 30 á 40 meter neemt ongeveer 1 tot 2 uur in beslag, een mechanische boring tot dezelfde diepte kost daarentegen 2 dagen per boring. Het veldonderzoek met ondiepe handboringen gaat weer een stuk sneller; daarvan kunnen we er 8 tot 10 per dag doen."

Meer informatie

Heeft u een vraag over grond- en bodemonderzoek die in dit artikel niet wordt beantwoord? Stel uw vraag via het contactformulier.